مرگ گهواره ای نوزاد

مادر جوانی که در اولین تجربه مادری خود ناموفق است و صبح ،هنگام برخواستن از تختخواب با جسد فرزندش مواجه می شود ،آیا کوتاهی و مراقبت ناکافی مادر ،بیماری ،خفگی ،نبود هوای کافی برای تنفس نوزاد ،گرما زیاد یا بسته شدن راه تنفسی نوزاد با یک جسم خارجی موجبات این مرگ ناگهانی را فراهم کرده است ،چقدر مراقبت و هوشیاری و آگاهی مادر از این نوع مرگ و عوامل آن می تواند از وقوع آن جلوگیری کند .

سندروم مرگ ناگهانی نوزاد ،مرگ ناگهانی کودک کمتر از یک سال است که پس از انجام تحقیقات کامل ،شامل کالبد شکافی، بررسی صحنه فوت و سوابق پزشکی، علت فوت غیر قابل تعیین و توضیح باشد.

در هر مرگ دوران کودکی، بررسی صحنه باید با توجه به محیط خواب شامل سطح تختخواب، ملحفه آن، اشتراک محل خواب با بزرگسالان، خواهر و برادر، حیوانات و یا وجود هر نوع شیئی از قبیل اسباب بازی و بالش در رختخواب باشد.

شیوع SIDS در سال های اخیر کاهش یافته است در سال ۱۹۹۸از هر یک هزار تولد ۶مورد و در سال ۲۰۱۳ از هر یک هزار تولد یک مورد گزارش شده است و هفتمین تا هشتمین علت فوت از بدو تولد تا ۶۵ سال را شامل می شود.

درآمریکا هر سال ۲۵۰۰ مورد و در انگلستان ۳۰۰ واقعه مرگ ناگهانی و غیرمنتظره و غیرقابل پیشگیری در کودکان بین ۲ ماه تا ۲ سال رخ می دهد،شایعترین سن وقوع مرگ ۴- ۲ ماهگی است.

اصطلاحات cod death و crib death (مرگ گهواره ای) مترادف با SIDS است زیرا در بسیاری از موارد، نوزادان فوت شده حین خواب در گهواره یافت می شوند.

علل اصلی SIDS هنوز شناخته شده نیستند، برخی از عوامل مطرح در این پدیده عبارتند از : عوامل بیولوژیکی زمینه ای، بحران رشد سنی، عوامل بیرونی از قبیل تغذیه با شیشه شیر، عفونت های خفیف دستگاه تنفسی فوقانی .

گاهی تشخیص SIDS از کودک آزاری و بچه کشی و بالعکس مشکل است و مراقبین نوزاد به غلط متهم و مجرم و یا تبرئه می شوند. همچنین خفگی اتفاقی ممکن است به اشتباه SIDS تشخیص داده شود.

وظیفه پزشکی قانونی بررسی مسایل قانونی مرتبط با دوران طفولیت شامل موارد متنوع و گسترده ای از قبیل جنین یا نوزاد رها شده، مرگ های مرتبط با تولد، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد و قتل است.

سندرم مرگ ناگهانی کودک چیست؟
متخصص پزشکی قانونی در این خصوص گفت :این سندرم یکی از علل مرگ و میر کودکان یک ماهه تا یک ساله است و نکته نگران کننده این است به خوبی نمی توان با آن مقابله کرد چون یک بیماری یا ناخوشی نیست.

علیرضا کاهانی با اشاره به اینکه این سندرم به نام مرگ گهواره نیز نامیده می شود، افزود : زمانی این تشخیص مطرح است که کودکی که کمتر از یک سال عمر دارد به طور ناگهانی می میرد و پس از تحقیقات کامل پزشکی و پزشکی قانونی علتی برای مرگ یافت نمی شود.

کدام کودکان بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟
کاهانی گفت:علیرغم آنکه هنوز علت سندرم مرگ ناگهانی کودک به درستی مشخص نشده تا کنون چند عامل خطرزا در این رابطه شناسایی شده اند.

چه عواملی موجب سندرم مرگ ناگهانی کودک می شوند؟
وی ادامه داد: علت این سندرم تا کنون مشخص نشده است ،بسیاری از کارشناسان معتقدند که این سندرم زمانی رخ می دهد که کودکی که دارای یک بیماری زمینه ای است وبر روی شکم می خوابد و یا در محیطی قرار می گیرد که دارای هوایی بسیار گرم و آلوده به دود سیگار است ،یا گیر گردن کودک دربین یک جسم مانند لبه تختخواب یا گهواره یا بند پستانک و یا خواباندن در رختخواب خیلی نرم که راه تنفسی کودک را مسدود می کند می تواند از جمله علل این سندرم باشد .

داشتن والدین یا پرستاری که سیگار می کشد
وی اضافه کرد: مطالعات نشان می دهند که با حضور هر فرد سیگاری در منزل احتمال سندرم مرگ ناگهانی کودک افزایش می یابد.

خوابیدن بر روی شکم
این متخصص پزشکی قانونی گفت: تحقیقات نشان می دهد که احتمال بروز این سندرم در کودکانی که به جای خوابیدن بر پشت به روی شکم می خوابند بیشتر است.

وی ادامه داد: وقتی کودک بر روی شکم می خوابد احتمال افزایش درجه حرارت بدنش بالا می رود، وقفه در تنفس رخ می دهد و هوای بازدمی خودش را تنفس می کند و در نتیجه میزان دی اکسید کربن در خون بالا می رود.

خوابیدن در بستر بسیار نرم
این متخصص پزشکی قانونی خاطرنشان کرد: بسیاری از مطالعات ارتباط بین خوابیدن در بستر نرم و سندرم مرگ ناگهانی کودک را نشان داده اند، کیسه های شنی، کاناپه، لحاف های ضخیم و نرم، راحتی و سایر سطوح نرم برای خواباندن کودک نامناسب و خطرناک اند.

اعتیاد مادر در دوران بارداری به سیگار یا مواد مخدر
کاهانی گفت:مصرف سیگار در دوران بارداری تقریبا در تمام مطالعات به عنوان یک عامل خطرزا در بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک نام برده شده است. اعتیاد به سیگار یا مواد مخدر در طول دوران بارداری سلامت جنین را در معرض تهدید قرار می دهد.

نارس و کم وزن بودن نوزاد هنگام تولد
وی اعلام کرد: هر چه نوزاد زودتر به دنیا بیاید احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک بیشتر است همچنین، هر چه وزن هنگام تولد کمتر باشد خطر بروز این سندرم بیشتر خواهد بود.

افزایش درجه حرارت هنگام خواب
کاهانی گفت : شواهد قوی در دست است که هر درجه حرارت هنگام خواب خیلی بالا رود خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک افزایش می یابد ،افزایش درجه حرارت زمانی رخ می دهد که کودک در اتاق فوق العاده گرم قرار گیرد و یا تب داشته باشد.

داشتن مادر جوانتر از۲۰سال
وی اظهار داشت :احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک در کودکانی که مادرشان کم سن بودند بیشتر است، همچنین هرچه فواصل بین بارداری ها کمتر باشد احتمال بروز این سندرم بیشتر می شود.

ابتلا به ناخوشی هابی که حیات کودک را مورد تهدید قرار می دهد
این متخصص پزشکی قانونی گفت:این امر به خصوص در مورد کودکانی که سابقه قطع تنفس و رنگ پریدگی ناگهانی، کبود شدن و یا وقفه تنفسی داشته و نیاز به احیا پیدا کرده اند، صادق است.

چگونه می توانیم خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی را در کودک خود را کاهش دهیم؟
کاهانی در پاسخ به این پرسش می گوید: هیچ راهی وجود ندارد که عدم بروز این خطر را ضمانت کند ولی می توان با انجام اقداماتی این خطر را کاهش داد.

وی این اقدامات را در چند مرحله برشمرد:
کودک را به پشت بخوابانید
این اقدام از خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک می کاهد، از سال ۱۹۹۴ که مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن کودک به پشت را ارائه کرده اند میزان بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک کاهش یافت.

در دوران بارداری از خودتان و جنین تان مراقبت کنید
برای حصول اطمینان از سلامت جنین و کاهش خطر تولد زودرس و یا کاهش وزن هنگام تولد (که از عوامل خطر سندرم مرگ ناگهانی کودک محسوب می شوند) باید تغذیه و مراقبت های دوران بارداری صحیح باشند.

در دوران بارداری از مصرف سیگار و مواد مخدر بپرهیزید/اجازه ندهید کسی در اطراف کودک شما سیگار بکشد
فضای اطراف کودک را در منزل، اتومبیل و یا سایر محیط ها عاری از دود نگه دارید،اگر احساس می کنید نمی توانید سیگار را ترک کنید، برای مصرف آن از خانه خارج شوید و دقت کنید تا دیگران نیز همین کار را انجام دهند

از گرم کردن بیش از حد کودک بپرهیزید
به منظور پرهیز از گرم شدن بیش از حد کودک هنگام خواب او را بیش از حد در پتو نپوشانید و به هیچ وجه سرش را زیر پتو نگذارید، اتاقی که کودک در آن می خوابد نباید بیش از حد گرم باشد، حرارت اتاق باید برای یک فرد بالغ با لباس سبک مناسب باشد، علائمی که نشان می دهند کودک در معرض گرمای بیش از حد قرار دارد عبارتند از تعریق یا مرطوب بودن موها، بثورات عرق سوز، تنفس سریع، بیقراری و تب.

رختخواب کودک را با دقت انتخاب کنید
کودک را در رختخوابی با تشک صاف و سفت، که با یک ملافه مناسب پوشانده شده است بخوابانید و بالشی زیر سرش نگذارید،از قرار دادن اسباب بازی های پارچه ای یا ساخته شده از سایر مواد نرم در تختخواب او پرهیز کنید .

اگر با کودک در یک رختخواب بخوابیم خطر سندرم مرگ ناگهانی کودک کاهش می یابد؟
رختخواب شما مسلما دارای بالش و ملافه هایی از نوع نرم است که همگی عوامل خطرزا برای سندرم مرگ ناگهانی کودک محسوب می شوند. احتمال افزایش درجه حرارت نوزاد نیز هنگامیکه با شما در یک رختخواب خوابیده است بیشتر است، احتمال غلتیدن بر روی نوزاد برای والدین چاق بسیار زیاد است.

آیا تغذیه با شیر مادر از بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک می کاهد؟
تا کنون هیچگونه شواهدی دال بر اینکه تغذیه با شیر مادر به خودی خود و بطور مستقیم از بروز این سندرم می کاهد به دست نیامده است، اما تغذیه با شیر مادر میزان ابتلا به عفونت های تنفسی و گوارشی که خود با افزایش سندرم مرگ ناگهانی کودک همراه هستند، کاهش می یابد.